Oceń, czy poniższe stwierdzenia określające funkcję wakuoli są prawdziwe. Zaznacz P,
jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F ‒ jeśli jest fałszywe.

Na rysunkach I−III przedstawiono zjawisko zachodzące w komórce roślinnej umieszczonej w roztworze sacharozy.

Na podstawie: Biologia, pod red. A. Czubaja, Warszawa 2007.

a) Zaznacz strzałką na rysunku III błonę komórkową i ją podpisz.
a) Podaj nazwę zjawiska biologicznego przedstawionego na rysunkach.
c) Określ, jaki powinien być roztwór względem komórki (soku komórkowego), aby wywołać zjawisko przedstawione na rysunkach. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając proces fizyczny warunkujący to zjawisko.

Na rysunku przedstawiono komórkę wydzielniczą gruczołu mlekowego ssaków.

Na podstawie: http//:www.histologia.cm-uj.krakow.pl/weterynaria

a) Podaj nazwę elementów oznaczonych na rysunku literą X oraz nazwę rodzaju tkanki, do której należy komórka wydzielnicza gruczołu mlekowego.

b) Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące komórki gruczołu mlekowego są prawdziwe. Zaznacz P, jeżeli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

c) Wykaż związek obecności licznych mitochondriów w komórkach wydzielniczych gruczołu mlekowego ssaków z funkcją tych komórek.

Na schemacie przedstawiono udział w obiegu azotu różnych grup bakterii żyjących w glebie, które oznaczono literami A–D.

Na podstawie: Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012.

a) Wypisz ze schematu oznaczenie literowe bakterii, które są chemoautotrofami.
b) Uzasadnij, że procesy przeprowadzane przez bakterie oznaczone na schemacie literą A są korzystne dla roślin. W odpowiedzi uwzględnij metabolizm tych bakterii.

Wskazówki:

Najlepszą i najłatwiej przyswajalną formą azotu są jony azotanowe (V), tym samym to związek o najwyższym stopniu utlenienia atomu azotu. Jon amonowy (-III stopień utlenienia) do utlenienia do azotanu (V) oddaje w sumie 8 elektronów, w tym procesie uwalniania jest energia, z której bakterie azotowe mogą korzystać.

Roztwór indygokarminu jest odczynnikiem bardzo czułym na obecność tlenu i w jego
obecności barwi się na niebiesko. Zaplanowano doświadczenie z wykorzystaniem tego
odczynnika, aby wykazać, że czynnikiem niezbędnym w procesie fotosyntezy jest światło.

Poniżej przedstawiono zestaw materiałów do przeprowadzenia tego doświadczenia:
– 2 pędy moczarki kanadyjskiej jednakowej wielkości,
– 2 kolby, z których każda zawiera 400 ml przegotowanej, zimnej wody, zawierającej
wodorowęglan sodu (NaHCO3),
– karton oklejony czarnym papierem,
– roztwór indygokarminu,
– zakraplacz,
– zegar.

Na podstawie: H.W. Baer, Doświadczenia biologiczne w szkole, Warszawa 1969.

Korzystając z przedstawionych informacji, przedstaw plan tego doświadczenia: uwzględnij w nim opis próby badawczej i próby kontrolnej oraz sposób ustalania wyników.

Na rysunkach przedstawiono w uproszczeniu budowę liści rośliny typu C3 – należącej do roślin dwuliściennych oraz rośliny typu C4 – należącej do jednoliściennych.

Na podstawie: E.P Solomon, L.R Berg, D.W. Martin, Biologia, Warszawa 2007.

a) Podaj nazwy elementów budowy anatomicznej liści oznaczonych na rysunkach literami X, Y, Z.
b) Na podstawie rysunku i własnej wiedzy podaj dwie różnice w budowie anatomicznej liścia między roślinami typu C3 a roślinami typu C4.

Liściokwiat (Phyllanthus) to rodzaj roślin występujących na obszarach tropikalnych i subtropikalnych na całym świecie.
Na rysunku przedstawiono pęd liściokwiatu ze zmodyfikowanymi łodygami bocznymi. Liście u tej rośliny mają postać kolczastych łusek.

Na podstawie: M. Podbielkowska, Z. Podbielkowski Biologia z higieną i ochroną środowiska, Warszawa 1999.

Na podstawie rysunku określ, na czym polega modyfikacja łodyg bocznych u liściokwiatu, i podaj, jaką funkcję pełnią te łodygi.

Na rysunku przedstawiono przystosowanie budowy owoców mniszka pospolitego
(Taraxacum officinale) i klonu zwyczajnego (Acer platanoides) do określonego sposobu rozprzestrzeniania się tych roślin.

Uwaga: Nie zachowano skali wielkości obiektów.

Na podstawie: Z. Podbielkowski, Rozmnażanie się roślin, Warszawa 1990.

Określ, w jaki sposób rozprzestrzeniają się są owoce mniszka i klonu, oraz podaj, na czym polega przystosowanie ich budowy do tego sposobu rozsiewania.

Podczas dojrzewania nasion zachodzą bardzo istotne zmiany w ich składzie chemicznym. W tabeli przedstawiono procentową zawartość niektórych związków chemicznych w dojrzewających nasionach orzecha włoskiego.

Na podstawie: Z. Podbielkowski, Rozmnażanie się roślin, Warszawa 1990.

a) Na podstawie danych z tabeli sformułuj wniosek dotyczący zmian składu chemicznego nasion orzecha włoskiego podczas ich dojrzewania. Uwzględnij zależność między ilością węglowodanów a ilością tłuszczów.
b) Wykaż, że niska zawartość wody w dojrzałych nasionach ma związek z ich okresem przetrwalnym. W odpowiedzi uwzględnij aktywność metaboliczną nasion.

Na wykresie przedstawiono wpływ stężenia auksyny na wzrost korzenia i łodygi. Wartość
100% na osi Y oznacza intensywność wzrostu badanych organów w warunkach normalnych, – bez podanej auksyny egzogennej.

Na podstawie: J.W. Kimbal, Biologia, Warszawa 1979.

a) Odczytaj z wykresu i zapisz przedział stężeń auksyny, który można zastosować, aby pobudzić do wzrostu:
tylko korzeń: ………………………………… tylko łodygę: ………………………………..
b) Podaj, który organ rośliny – korzeń czy łodyga – jest bardziej wrażliwy na auksynę. Uzasadnij odpowiedź, odnosząc się do wykresu.

Stadia larwalne bilharcji (pasożytniczych przywr) występujących w Afryce i na Bliskim Wschodzie żyją w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych oraz na polach ryżowych zalanych wodą. Dorosłe osobniki natomiast bytują wewnątrz naczyń krwionośnych człowieka, gdzie cały czas omywane są przez krew zawierającą komórki układu odpornościowego i przeciwciała. Stwierdzono, że okrywają się one, jak płaszczem, białkami obecnymi we krwi żywiciela. Są rozdzielnopłciowe, a samice z samcami występują w parach. Po kopulacji samice wędrują do naczyń włosowatych pęcherza moczowego i tam składają jaja. Żyjące w wodzie stadium rozwojowe zwane cerkarią ma gruczoły penetracyjne umożliwiające przejście przez skórę człowieka.

Na podstawie: W.A. Dogiel, Zoologia bezkręgowców, Warszawa 1970.

Zaproponuj sposób postępowania, który ludziom pracującym na polach ryżowych pozwoli uniknąć zarażenia się tym pasożytem.

Na rysunkach A–E przedstawiono, w przypadkowej kolejności, budowę mózgowia przedstawicieli różnych gromad kręgowców.

Na podstawie: A. Jasiński, Z. Starck, T. Umiński, Z. Wójcik, Biologia, Warszawa 2007.

a) Podaj oznaczenie literowe schematu przedstawiającego budowę mózgowia płazów.
b) Wykaż, że budowa mózgowia ptaków ma związek z ich zdolnością do lotu. W odpowiedzi odnieś się do funkcji odpowiedniej części mózgowia.

Na rysunkach przedstawiono budowę szkieletu kończyn przednich u przedstawicieli różnych grup kręgowców.

Na podstawie: W. Michajłow, Biologia, Warszawa 1988.

Wybierz i zaznacz w tabeli odpowiedź A albo B, która jest poprawnym dokończeniem
poniższego zdania, oraz jej uzasadnienie spośród odpowiedzi 1.–4.

Szkielety kończyn kręgowców przedstawione na rysunkach to narządy …

W rdzeniu kręgowym znajdują się ośrodki bezwarunkowych odruchów nerwowych oraz drogi nerwowe biegnące w istocie białej, prowadzące do mózgu i – z mózgu. Występują tu włókna czuciowe wstępujące, które przesyłają bodźce czuciowe z rdzenia do mózgu, oraz włókna nerwowe zstępujące, które wychodzą z ośrodków ruchowych mózgu. Każdy odcinek rdzenia kręgowego unerwia czuciowo i ruchowo odpowiedni odcinek ciała. Po niefortunnym skoku, np. „na główkę” do płytkiego zbiornika wodnego, i urazie kręgosłupa następuje paraliż mięśni i zanik czucia poniżej miejsca przerwania rdzenia oraz brak kontroli oddawania moczu i kału.

a) Podaj, dlaczego po niefortunnym skoku „na główkę” do płytkiego zbiornika wodnego występuje paraliż mięśni i zanik czucia.
b) Określ, czy odruch kolanowy u człowieka sparaliżowanego po takim skoku będzie mógł funkcjonować prawidłowo. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając typ tego odruchu oraz lokalizację jego ośrodka.

Na rysunku przedstawiono trzy sposoby (bezpośredni i pośrednie) pobudzania komórek ściany żołądka do wydzielania soku żołądkowego. Dwa z nich wynikają z obecności pokarmu w żołądku.

Na podstawie: P.B. Weisz, Zarys biologii, Warszawa 1977.

Na podstawie rysunku opisz, na czym polega bezpośredni i na czym polega pośredni sposób pobudzania komórek ścian żołądka do wydzielania soku trawiennego przez pokarm znajdujący się w żołądku.